OZURLU RAMPASI

ÖZÜRLÜ RAMPASI
Şehirsel çevrenin,resmi ve halka açık binalarla,halka açık tesis ve alanların özürlüler ve yaşlılar için ulaşılabilir hale getirilmesine ilişkin kurallar.
Fiziksel çevrenin özürlüler için ulaşılabilir ve yaşanabilir kılınması için, imar planları ile
kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda Türk Standartları Enstitüsünün ilgili
standartlarına uyulması zorunludur.
Resmî binalar, halka açık binalar, tesisler ve alanlara ulaşmak için kullanılacak kaldırımlar
ulaşılabilirlik standartlarına sahip olmak zorundadır. Kaldırımların kenarı, cadde kotundan en
fazla (14) cm. yüksekte olacaktır. Kaldırımın kenarı görme özürlülerin bastonları ile rahatça
izleyebilecekleri şekilde düzgün olmalı ve tehlikeli bir paha sahip bulunmamalıdır. Tekerlekli
sandalye kullananlar, yaşlıların bir bölümü ve çocuk arabası süren anneler için yapılacak
kaldırım rampalarının genişliği yaya geçitlerinde en az (180) cm, diğer yerlerde (90) cm.
olacaktır. Bu rampaların eğimi en fazla % 8 olabilir .Bir kaldırımın caddeye dik
eğimi en fazla, sadece yağmur suyunun alınması için gerektiği kadar, % 1,5 olabilir.
Kaldırımlarda zemin malzemesi kaygan olmayan türlerden seçilmelidir. Parçalı bir yapı
oluşturan zemin kaplamalarında derz aralıkları (0,5) cm.den küçük olmalıdır. Tekerlekli
sandalye tekerleklerinin aralarına sıkışmaması için yağmur suyu ızgaralarındaki demir
çubukların aralarındaki mesafe (1,3) cm.yi aşmamalıdır. Yapıların kendi kapı önlerindeki
kaldırımı mevcut kaldırımdan farklı eğimde ve malzeme ile düzenlemelerine izin
verilmeyecektir. Kaldırım genişliği en az (180) cm olmalıdır. Mevcut şehirsel çevredeki
(80) cm.’den daha dar kaldırımlarda tekerlekli sandalye hareket edemez. Tekerlekli
sandalyenin dar bir kaldırıma çıkması gerekiyorsa kaldırımın (500) cm.’lik bir parçası kesilip
çıkarılarak (kaldırım yüksekliğinin 15 cm olduğu varsayılarak) iki yanda kalan kaldırım
parçalarına çıkabilen birer rampa oluşturulabilir .Yaya yollarının yeşil sahalara
bakan taraflarında kör bastonlarının dokunup aynı çizgide yürümenin sağlanması için en az
(3) cm. yüksekliğinde bir kenarlık bulunmalıdır .Kaldırımlarda ve yaya yollarında
körler için (80) cm. genişliğinde yürüme şeritleri oluşturulacaktır. Ancak bu şeritlerin her iki
yanında (80) cm.’lik normal yürüme şeritleri kalmalıdır. Bu özel bir uygulamadır ve geniş
kaldırımlarda ve yaya yollarında görme özürlüler için çok gerekiyorsa yapılabilir. Bu şeritler
kaldırımdan farklı renkteki ve dokudaki malzeme ile hazırlanır ; böylece görme özürlülerin
bastonları ve ayakkabıları ile yürüyüş istikametlerini hissetmeleri sağlanır.Resmî binaların, halka açık bina, tesis ve birimlerin esas girişlerine basamaksız
ulaşılabilmelidir. Bu girişlere % 2’lik bir eğimle ulaşılabilir. Giriş kapısının önünde tekerlekli
sandalyenin hareket edeceği kadar bir alan “(150) cm. çaplı bir daire” tamamen engellenmemiş olarak bırakılmış olmalıdır. Giriş kapısının iç tarafında ve bağlı holde de
gerekli hareket alanı düşünülmelidir .Basamaksız giriş mümkün değilse, tekerlekli
sandalyenin hareketi için gerekli bu (150) cm.’lik alan da ilâve edilerek giriş kapısının önünde
bir plâtform oluşturulabilir ve bu düzleme ulaşan bir rampa düzenlenir. Bu rampanın genişliği
en az (130) cm, eğimi ise tırmanacağı yüksekliğe bağlı olarak % 5 – 8 arasında olabilir. Bu
rampanın kenarlarında tekerlekli sandalyenin tekerleklerinin dışarı düşebilme ihtimaline karşı
(6) cm. yüksekliğinde kenarlıklar bulunmalıdır. Rampa boylarının (6) metreyi aştığı
durumlarda araya (150) cm. uzunluğunda sahanlıklar konur. Gerekirse çok kollu, çok
sahanlıklı ve geniş yer kaplayan uzun rampalar “ulaşılabilirlik” için kaçınılmaz olabilir .
Binanın esas girişi tekerlekli sandalyenin girişine hiçbir şekilde uygun değilse, levhalarla
çok iyi şekilde belirtilmiş bir basamaksız veya rampalı giriş binanın başka bir cephesinde yer
alabilir. Tekerlekli sandalye kullanan kişiler ve hareket özürlüler için düzenlenecek
rampalarda korkuluk bulunup bulunmayacağına duruma göre karar verilir. Korkuluk (4) cm.
çapındaki yuvarlak borudan oluşturulacak ve (90) cm. ve (65) cm. yüksekliklerden geçen iki
küpeşteye sahip olacaktır.
Ana giriş kapısının genişliği, kanatlardan biri en az (90) cm. olmak üzere (150) cm.’den daha
az olamaz. Kapıda büyük cam yüzeyler varsa, bunların bir yandan kırılıp kazalara yol
açmalarına karşı donatılı türden seçilmeleri gerektiği gibi, az görebilenlerin çarpmalarına
karşı dikkat çekecek renkli şeritlerle donatılmaları da gerekir. Kapılarda eşik istenmez. Çok
zorunlu durumlarda (2) cm.’yi geçmeyen ve her iki yanında 1/4 eğimindeki pahlar bulunan
eşikler söz konusu olabilir. Kapı kolları, parmakları yeteri kadar güçlü olmayan yaşlı ve
özürlü kişiler için rahat kavranır ve rahat hareket ettirilebilir bir tasarıma sahip olmalıdır.
Rüzgârlık bölümü ile giriş holünde tekerlekli sandalyenin rahatça hareket edeceği kadar bir
alan ayrılmış olmalıdır . “tekerlekli sandalyenin hareket alanı (150) cm. çapında bir
daire veya (150) cm. kenar uzunluğuna sahip bir karedir”.Alış veriş merkezleri, sağlık kuruluşlarına ait binalar ve bürolar, otogarlar, otobüs
terminalleri, kitle ulaşım araçlarına ait istasyonlar ve hava alanlarının hizmet binalarında
mutlaka bir asansör bulunacaktır. Binada bir asansör mevcutsa, bu asansöre basamaksız ve
eşiksiz ulaşılması gerekir. Asansörün önünde tekerlekli sandalyenin rahatça hareket edeceği
kadar bir alan bulunmalıdır. Asansör kabininin asgarî boyutları (110 cm x 140) cm.dir .
Asansörün kumanda düğmeleri (100) cm. yüksekliğindeki bir levhaya yan yana dizilmiş
olacaklardır. Kumanda düğmeleri üzerindeki rakamlar büyük kabartma harflerle ve aynı
zamanda da Braille ile yazılacaklardır. Asansör kapısının hemen yanına çok büyük kabartma
rakamla ve Braille ile bulunulan kat yazılacaktır. Ulaşılan kat sesle belirtilecektir.
Asansörlerin sığınağın bulunduğu kata kadar ulaşması zorunludur. Elektriğin kesilmesi
durumunda asansörlerin çalışmasını sağlayacak bir teknik düzenleme de düşünülmelidir.
Resmî binalar, halka açık binalar, tesisler ve birimlerdeki merdivenler, düz kollu ve
sahanlıklı yapılacaktır .Merdivenin her iki yanında yuvarlak borudan küpeşteler
bulunacaktır. Küpeşte ile duvar arasında (4) cm. aralık bulunacaktır. Merdiven genişliği
180 cm.yi aşınca ortaya bir korkuluk ilâve edilir. Binalardaki basamak genişlikleri 30 cm,
basamak yüksekliği (15–16) cm. alınacaktır. Basamak yüzeyleri kaymaz ve aşınmaz
malzemeden olmalıdır. Merdivenlerin başlangıç ve bitişini körlere belirtmek için farklı
malzemeden şeritler düzenlenir. Merdivenler, basamaklarda gölge meydana gelmeyecek
şekilde karşıdan ve iyi aydınlatılmalıdır. Rıhtsız merdiven yapılmayacaktır .Resmi
ve umumi binalar, toplu konutlar ve apartmanların binaya giriş merdivenleri mutlaka
korkuluklu olmalıdır.
İç kapılar da eşiksiz yapılmalı ve en az genişlikleri (90) cm. olmalıdır. Çarpmalara karşı
kapıların alt kenarlarında kapı genişliğinde ve (30) cm. yüksekliğinde metal levhalarbulunmalıdır. Kapı kolları kolay kavranır, kolay çevrilebilir malzemeden yapılmalıdır. Çift
kanatlı iç kapıların toplam genişliği, bir kanat (90) cm.’den az olmamak şartı ile (150)
cm.’den az olamaz. Bu kapıların cam yüzeylerinin kırılma ve tehlike oluşturma ihtimallerinin
en aza indirilmesi için gereken bütün tedbirler alınacaktır. Görme özürlülerin cam yüzeyi fark
edebilmeleri için dikkat çekecek renkte şeritler cama yapıştırılacaktır.
Resmî binalarla, halka açık bina ve tesislerdeki koridorlar genel olarak (150) cm.’den daha
dar yapılamaz. Görme özürlülerin sık şekilde kullandıkları binalarda kontrast ve canlı renkteki
oklar, işaretler ve rakamlarla katlar ve bulunulan konumlar vurgulanarak belirtilir.
Gerekli bütün mekân, mahal, alan ve geçitlerde yangın ve doğal afet anlarında kaçış yollarını
gösteren ışıklı ve sesli yönlendirme cihazları veya elemanları bulunacaktır.
Alışveriş merkezleri,sağlık kuruluşlarına ait binalar,otoparklar,otobüs terminalleri,kitle ulaşım araçlarına ait istasyonlar ve hava alanlarının hizmet binalarında vb. mutlaka bina içinde özürlü asansörü bulunacaktır.Bu tür binaların girişlerine düz ayakla girilemiyorda merdivenle giriliyorsa merdivene bitişik 1-1.50 m. veya daha fazla olan giriş sahanlığına özürlü asansörü yapmak lazım.