YUKSEK YAPILAR

Yüksek Yapılar: Binanın herhangi bir cephesinden görünen en düşük kottaki bina
yüksekliği en az (60.50) m. olan yapılar (yüksek yapılar) olarak kabul edilir.
Rezidans: Ticaret, ticaret+hizmet, ticaret+konut ve konut alanlarında yapılan,
minimum konut şartlarını sağlayan, birden fazla bağımsız bölümden oluşan ve konaklama
tesisinin verdiği hizmetlerden de faydalanan konut binalarıdır.
Nüfuslar hızla artıkca,yüksek yapılarla dikey yapılaşmaya dönüldü.Eski İstanbul imar yönetmeliğinde 30.50 mt. olan yüksek yapı yükseklik sınırı İstanbul yeni imar yönetmeliğinde 60.50 mt. çıkarıldı.1990 yılından başlayarak iş merkezi olarak tasarlanan yüksek binalar simgesel bir önem kazandı.Yüksek binalarda çalışmak kadar rezidans tipi yüksek binalarda oturmakda prestij sağlayan bir unsur olarak algılanmaya başlandı.İstanbul gibi büyük şehirlerde bu gibi yüksek binaların şehrin belli yerlerinde yoğunlaşması trafiğide,yaşamayıda çekilmez yapıyor.Bu tür kentsel mekan oluşumunda yüksek binaların çevreye olan fiziksel,fonksiyonel ve sosyal etkilerini şehirsel planlama ve tasarımla bu tür problemler çözülmeli.Plaza ve gökdelen adıyla anılan bu binalar akıllı binalar oldu tabi.Bu binaları akıllı yapan bazı özellikler var.Kartlı geçiş,iklimlendirme,havalandırma,yangın algılama,alarm,güvenlik,aydınlatma ve asansörlerin akıllı olması şart.Bu sistemler birbiriyle entegre edilerek tek merkezden kontrol edilip,yönetilmesi gerekiyor.Akıllı bina teknolojisi iş merkezleri,center,plaza,alışveriş merkezleri,hava alanları,rezidans binalarda uygulandığı görülür.

YÜKSEK YAPILARA İLİŞKİN AVAN PROJE UYGULAMALARI:

Binanın herhangi bir cephesinden görünen en düşük kottaki bina yüksekliği en az (60.50) m.
olan yapılarda mimari avan projeler, statik, mekanik, elektrik, jeolojik, jeoteknik vb.
mühendislik kabullerine ait açıklama raporları, gerekli yerleşim krokileri ve siluet paftaları
Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından onaylanmadan uygulama yapılamaz. Avan proje
onayını müteakiben ilçe ve ilk kademe belediyelerince uygulama projeleri onandıktan sonra
ruhsat verilerek uygulama yapılır.
Uygulama İmar Planlarında; i) TAKS+H (İrtifa), ii) KAKS (EMSAL), iii) Blok Boyutları+H
yapılanma koşullarından en az birini sağlaması durumunda avan projesine göre uygulama
yapılır. Hiçbirini sağlamaması durumunda yeni bir plan kararı alınması zorunludur.
Yüksek yapılara ait avan projelerin hazırlanması aşamasında aşağıdaki kriterler
dikkate alınır.
A. Mer’i imar planı kararları ile öngörülmüş olan yapı ve nüfus yoğunluğu arttırılamaz.
Mevcut yoğunluk, plan kararları ile yüksek yapı olarak kullanılabilir.
B. Tarihi ve doğal çevreye, kent ölçeğine ve şehir siluetine olumsuz etkilerde bulunmaması,
C. Jeolojik yapının risk ihtiva etmemesi,
D. Hava trafiğine, kent havasını temizleyecek rüzgâr akımlarına ve kuşların uçuş koridorlarına
engel teşkil etmemesi,
E. Genel ulaşıma ve yangın ulaşımına olumsuz etki etmemesi,
F. Kentsel altyapıya yeni kapasite artışı ihtiyacı getirmemesi,
G.İmar planında aksine bir hüküm yok ise net parsel alanı üzerinden emsalin E=3’ü
geçmemesi,
Gerekmektedir.
İmar planında aksine bir açıklama getirilmediği takdirde;
A.Yüksek yapıların imar istikameti (imar planlarında gösterilen cephe hattı) ile yan ve arka
parsel sınırından en az çekme mesafesi (15.00) m.dir. (60.50) m. yükseklikten sonra artan her
(3.00) m. yükseklik için ön, yan ve arka bahçe mesafelerine (0.50) m. ilave edilir.
B. Bir parselde birden fazla bina yapılması halinde yüksek olan bina esas alınarak binalar
arasındaki en az mesafe, (20.00) m. olup, (60.50) m. yükseklikten sonra ilave her (3.00) m.
yükseklik için bu mesafeye (0.50) m. ilave edilecektir.
Bir parselde az katlı ana bir kitle üzerinde birden fazla yükselen bloklar tertiplenmesi halinde
bloklar arası mesafe en az (15.00) m. olup, yüksek blok esas alınarak ana kitle ile birlikte
toplam (60.50) m. yükseklikten sonra ilave her (3.00) m. yükseklik için bu mesafeye (0.50)
m. ilave edilecektir.
Yapı adasının konumu, arazi yapısı veya değişik mimari çözümlerin gerektirdiği hallerde,
minimum koşulları sağlamak kaydıyla binalar arasındaki mesafenin saptanmasında
Büyükşehir Belediye Başkanlığı yetkilidir.

YÜKSEK YAPILARDA ASANSÖRLER

Binanın tipi ve konfor düzeyine göre teknik kriterler dikkate alınarak trafik hesabı
yapılıp, asansör sayı, kapasite, hız ve kuyu ölçüleri belirlenecektir.
Asansörlerden en az bir tanesi yük, eşya ve sedye taşıma amacına uygun olarak
yapılacaktır.
Aynı kuyu içinde 3’den fazla asansör konumlandırılamaz. 4 asansör
konumlandırıldığı takdirde 2’şerli gruplar halinde ayrılacak, araları yangına karşı dayanıklı bir
malzeme ile ayrılacaktır.
Asansörlerde kabin kapısı olacak ve kabini havalandırmak için akü şarj grubuna bağlı
bir havalandırma düzeneği bulundurulacaktır.
Yüksek hızlı asansörlerde (1m/sn.nin üzerinde) tahrik sistemi kademesiz hız kontrol
ilkelerine bağlı olarak seçilip tasarlanacaktır.
Asansörlerde kuyu altlarının iskan edilen mahallerin üstüne gelmesi halinde karşı
ağırlıklarda da mutlaka paraşüt tertibatı yapılacaktır. 1m/sn.den yüksek hızda asansörlerde
kaymalı fren sistemi kullanılacaktır. Karşı ağırlık için paraşüt donanımı yapılması halinde
bunun için kuyu ölçü tadilatı dikkate alınacaktır.
Konut dışında halkın toplu bulunduğu (umuma açık) yapılarda, asansörlerden biri
bedensel özürlülerin kullanımına uygun olarak düzenlenecektir.
Yangın anında asansörler, yangın ihbarı aldıklarında kapılarını açmadan doğrultuları
ne olursa olsun otomatik olarak acil çıkış katına dönecek ve kapıları açık bekleyecektir.
Ancak asansörler gerektiğinde yetkililer tarafından kullanılabilecek elektriksel sisteme sahip
olacaktır. Asansörler yangın ihbarı aldıklarında kat ve koridor çağrılarını kabul etmeyecektir.
Yangın anında asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için kuyu basınçlandırma
ünitelerinin kurulması zorunludur. Deprem anında ise asansörler, ihbarı aldıklarında en yakın
kata gidip, kapılarını açık hareket etmeyecek şekilde programlanacaktır.
Asansör kat kapılarının yangına dayanıklılık sınıfı F90 olacaktır.
(51.00) m.’den daha yüksek toplam brüt inşaat alanı 15000m²’yi aşan konut dışı
yapılarda, ayrıca itfaiyenin kullanımı için en az bir tane yangın asansörü yapılacaktır. Bu
asansör itfaiye merdiveni çekirdeğinde olabileceği gibi bu merdivenle bağlantılı bir bölümde
de yer alabilir. İtfaiye asansörünün kabin alanı 1.5m²’yi, taşıma kapasitesi min.630kg, hızı
zemin kattan en üst kata 1 dakikada erişecek hızda olacak ve enerji kesilmesi halinde
jeneratöre bağlanacaktır. İtfaiye asansörleri her kata hizmet edecek ve normalde de
kullanılabilir olacaktır. Bu asansörlerin kapıları, elektrik tesisat ve kabloları 2 saat yangına
karşı dayanıklı olacaktır. Asansör boşluğu içindeki tesisat sudan etkilenmeyecektir.

STATİK VE BETONARMEYE İLİŞKİN ESASLAR

Her yüksek yapı için proje onayından önce hesaplara esas olmak üzere arazide ve
araziden alınmış numuneler üzerinde jeolojik, jeofizik, jeoteknik ve sismolojik çalışmalar
yapılacaktır. Bu çalışma, bu işlerde uzmanlaşmış kişi ve kuruluşlar tarafından yapılacaktır.
Zemin raporunda binanın yapılacağı araziye ilişkin şu bilgiler bulunacaktır.
A. Jeolojik yapı.
B. Zemin özellikleri (yeraltı, su seviyesi ve kimyasal yapısı)
C. Temel sistemi konusunda öneriler.
D. Gerekiyorsa istenen sıkıştırma veya ıslah yöntem önerileri.
E. Temel kazısı sırasında alınması gereken önlemler ve iksa yöntemine ilişkin öneriler.
F. Temelin çevre yapılara etkisi.
Sondaj yerleri ve derinliği arazi konusunda bilgi verecek yeterli sayıda ve derinlikte
seçilecektir. Belediyesi gerekli görürse daha fazla sondaj isteyebilir.
Yüksek yapılarda BS 25’den daha düşük kalitede beton kullanılamaz donatı cinsi
olarak, birim uzama değeri %10’un altında olan BC III. kullanılmamalıdır.
Yüksek yapılarda, tekil temel sistemi uygulanmaz.
Yüksek yapı temellerinin tasarımında, özellikle yumuşak ve bozuk zeminlerde
zemin-yapı etkileşimi hesapta dikkate alınacaktır.
Kazıklı temel sistemi seçildiğinde, kazıklar arasındaki uzaklık kazık çapının 3
katından daha az olamaz. Kazık başlık kirişlerinin boyutu en az 0.30x0.70m. olmalıdır.
Kaya zemine oturan yüksek yapılarda devrilme tahkiki yapılacaktır.
Temel projelerinde alt yapıya ilişkin imalatların yeri gösterilecek ve özellikle
depremde oluşabilecek yer değiştirmelerde veya farklı oturmalarda nasıl önlem alındığı
belirtilecektir.
Yüksek yapılarda, yapının mimari tasarımında düşey ve yatay simetri ve düzenliliğe
özen gösterilecektir. Bunun için hesap yapılan yöndeki düşey taşıyıcıların atalet
momentlerinin merkeziyle kitle merkezi arasındaki uzaklık yapının o yönündeki boyutunun
%5’ini geçemez. Perdeli yapılarda kattaki her iki yönde betonarme perdelerin toplam alanı,
kat alanının %2’sinden az olamaz.
Yüksek yapılarda zemin katta yumuşak kat oluşumuna neden olacak mimari ve
statik çözümlere izin vermeyecek önlemler alınmalıdır.
Yüksek yapılarda, yatay yer değiştirmeler için afet bölgeleriyle ilgili yönetmelikte
verilen sınırlara uyulmasının yanı sıra, katlar arasındaki nispi elastiki deplasmanın kat
yüksekliğine bölümü 0,002’den büyük olamaz.
Yüksek yapılarda kolon alanı (Ac=Nd/0,6.fck) dan küçük seçilemez.
Temel üst kotundan toplam yüksekliği 75 m.yi geçen yapılarda dinamik hesap
yapılmalıdır. Ancak dinamik hesabın sonucu bulunan yatay yük, eşdeğer statik yük esasına
göre bulunan değerin %70’inden az olamaz.
Temel üst kotundan toplam yüksekliği 75 m.yi geçen yapılarda sıcaklıktan, sünme
ve büzülmeden doğan etkilerde özellikle kolonların hesabında dikkate alınmalıdır.
Yangın merdivenlerinde, yangına karşı korunmuş mahallerde pas payı 4cm.den az
olamaz. Taşıyıcı sistemlerin pas payları için TS.l263’teki yanmaya dayanıklılık sınıflarına
uygun olarak TS.4065’deki çizelgelerde verilen değerler kullanılacaktır.
Çelik taşıyıcılı binalarda, çelik elemanlar, sıvama, betonla sarma vb. yöntemlerle
yangına karşı korunacaktır.
Belediyesince gerekli görülecek ilave hesap ve dokümanlar sağlanacaktır.

MEKANİK TESİSATA İLİŞKİN ÖNLEMLER

Yüksek yapılarda bodrum kat dahil olmak üzere her 30 m. yükseklik için, tesisat katı
veya mekanik tesisat proje ve hesaplarına uygun olarak mekanik tesisatının gereksinimini
karşılayacak tesisat alanı ayrılacaktır.
Yapının temiz su tesisatı yükseklik zonlarına ayrılacak ve her zon ayrı hidrofor
sistemiyle beslenecektir. Binanın tek hidrofor ile beslenmesi halinde her zon girişine basınç
düşürücü vana konulacaktır. Bütün zon hidroforları tesisat katı ve mahallerinde olabileceği
gibi, mekanik tesisat merkezine de konabilir. Konfor standardı yüksek binalarda gerekli
görüldüğünde aynı zon dahilindeki kat girişlerine basınç düşürücü vana konulacaktır.
Yapının sıcak su kullanım tesisatı da, temiz su tesisatına paralel olarak yükseklik
zonlarına ayrılacaktır. Sıcak su tesisatı, gereksinim olduğu takdirde ayrıca kullanım zonlarına
ayrılacak, her zon ayrı bir boylerle beslenecektir.
Bakım olanağı olmayan mahallerde kör rögar yapılmayacaktır. Bu gibi yerlerde özel
bağlantı elemanları kullanılacaktır. Wc lavabo vb. elemanların bağlantılarında bunlar için
imal edilmiş özel bağlantı elemanları kullanılacaktır.
Pissu tesisatında, ana kolon havalandırmasının yanında, uç nokta havalandırması
yapılacaktır. Vakum hesapları gerektiği takdirde sifonlar ayrı havalık hattına bağlanacaktır.
Her zonun en altındaki yatay borular düşey darbelerini karşılamak üzere pik veya
çelik yapılacaktır. Diğer borular PVC olabilir.
Islak hacimlerde düşük döşeme yapılmayacak, tesisat asma tavan ile gizlenecektir.
Asma tavanlarda ses izolasyonu sağlanacaktır.
Ana su deposu, yüksek yapının yapılacağı bölgedeki alt yapı koşulları, günlük su
rejimi, ayrıca yangın rezervi de göz önüne alınarak hesaplanacak ve ± 0,00 kotunun altında
yapılacaktır. Tali su depoları, tesisat katları veya mahallerinde olabilir. Ancak yüksekliği
50m.yi geçen yapılarda, ana su deposu dışındaki depolar çatıda olacaktır.
Isıtma ve soğutma tesisatı hesaplarında, güneş ısı kazançları, işletmedeki kullanım
fonksiyonları göz önüne alınarak, zonlama yapılacaktır. Zon santralleri veya fon-coilleri ait
olduğu zonun maksimaline, ısıtma kazanları merkezi su soğutma üniteleri binanın
maksimaline göre seçilecektir.
Güneş ısı kazançları hesabında, yapı elemanlarının gölgeleme etkisi zamana bağlı
olarak göz önüne alınacaktır.
İnşaatta, ısı ekonomisi sağlayacak ısı izolasyonu, çift cam vb. önlemler öncelikle
alınmalıdır. Yapının konumu, kullanım koşulları, yukarıdaki izolasyon önlemlerinin birini
veya birkaçını gereksiz kıldığı hallerde; her türlü enerji ekonomisi için yapılan ilave alternatif
yatırımların geri ödeme süresi, işletme yoğunluğu göz önüne alınarak her türlü enerji giderleri
ile karşılaştırılarak hesaplanacaktır. Bu süre iki yılı geçtiği takdirde ilave yatırımlardan
kısmen veya tamamen vazgeçilebilir.
Isı hesaplarında, yükseklik etkisiyle oluşan baca ve çevre koşulları ile bağımlı,
rüzgar etkisinin oluşturacağı infiltrasyon ayrıca göz önüne alınacaktır. Isı ekonomisi
yönünden infiltrasyonu azaltacak, döner kapı, rüzgarlıklı kapı, hava perdesi vb. önlemler
alınarak mekanik tesisat projesinde ayrıca analiz yapılacaktır.
Isı hesaplarında, yangına karşı önlemlerde sözkonusu edilen pozitif basınç sağlamak
üzere verilen dış hava fazlası yanında, kullanıcılar için taze hava da göz önüne alınacaktır.
Pissu, temiz soğuk ve sıcak su tesisatı, fancoil ve klima santralı boruları, taze hava
kanalları exhaust kanallarının geçişi için tesisat şaftları yapılacaktır. Şaftlara en fazla üç katta
bir girilecek, şaft kapakları konulacaktır. Şaft kapakları, yangının yayılımını önlemek üzere,
sızdırmaz ve yangına dayanıklılık sınıfı en az F60 olacaktır. Şaftlarda çalışmak üzere platform
ve gemici merdiveni yapılacaktır.
Her türlü tesisat mahalli veya tesisat katı, tesisatın imalatını takiben yangın
zonlarına uygun olarak sızdırmaz biçimde kapatılacaktır.
Her türlü boru, sağlam şekilde sıcaklık etkisi altında uzama ve büzülmelere izin
verecek şekilde, kayıcı sabit sportlarla tespit edilecektir. Duvar ve döşeme geçişlerinde
kovanlar kullanılacaktır. Mekanik tesisat projesinde, tip sport detayları verilecektir.
Boruların genleşme ve büzülmelerini alacak kompansatörlerin kullanım yerleri
gösterilecektir.
Binaların dilatasyon geçişlerinde tesisat boruları ve kanalları için gerekli önlemler
alınacaktır.

ELEKTRİK TESİSATINA İLİŞKİN ÖNLEMLER

Yüksek yapılarda, kuvvetli ve zayıf akım tesisat odaları bulunacaktır. Yapıda birden
fazla bağımsız bölüm olması halinde bu oda veya odalar amacına uygun olarak belirli katlarda
yada her katta olabilir. Sayaç dolabı, panolar, tablolar gibi teçhizatın önlerinde en az 1.00m.
geçit mesafesi bırakılacaktır. Karşılıklı her iki duvarda da tesisat dolabı olması halinde bu
mesafe l.20m.den az olamaz.
Yapı içinde, kuvvetli ve zayıf akım için tesisat şaftları ayrılacaktır. Gerekli hallerde
elektrik tesisatlarının, mekanik etkilere veya suya karşı korunması koşuluyla mekanik tesisat
şaftları da kullanılabilir.
Trafoların zemin üzeri normal katlarda tesis edilmesi halinde kuru tip trafo
kullanılacaktır. 0G şaft sistemi ise kapalı tip olacak ve koruma sınıfı en az 1P 40 seçilecektir.
Yapı içindeki yangın derecesi yüksek mahallerdeki AG panoları tam kapalı tipte
olacaktır. Yapıya ait trafo olması halinde, elektrik tesisatı dağıtım sisteminde busbar veya
benzeri kanal sistemi kullanılacaktır. Ancak yapıda birden fazla bağımsız bölüm olması
halinde kablo sistemi de kullanılabilir. Yangın zonları geçişlerinde, kablo kanalları yangına
karşı izole edilecektir.
Yangın algılama ve ihbar devreleri (detektör, buton, klakson, ışıklı alarm vb.) yangın,
su pompaları, sprinkler pompaları, toz pompaları, pozitif basınçlandırma fanları duman
tahliye fanları, asansör vb. tesisatlarda kullanılan kablolar alev iletmez özellikte olacaktır.
Aynı zamanda bu tesisatlarda çelik veya yine alev iletmez borular ve ek malzemeleri
kullanılacaktır.
Yangın algılama ve uyarma sistemleri;
A. Yapının konut amaçlı inşa edilmesi halinde; asansör makine dairesi, kalorifer dairesi, kat
holleri, tesisat kat ve mahalleri, asansör boşlukları gibi müşterek kapalı mekanlarda yangın
algılama dedektörleri konulacak, kat holleri ile yangın merdivenlerinde ayrıca buton tesis
edilecektir.
B. Yapının otel, yurt, işhanı gibi konut dışı bölümlerinde, yukarıda açıklanan özelliklere ek
olarak bütün mekanlarda yeterli sayıda ve özellikte dedektör tesis edilir.
C. Her katta en az bir adet ışıklı uyarma sistemi bulunacaktır. Tüm yapıda 2 tonlu ve
tonlardan birinin 500 Hz ile 1000 Hz arasında çalışma frekansı olan, ses seviyesi bütün
mahallerde en az 65 dB veya ortam gürültüsünün 5 dB yukarısında yeterince kornodan
oluşan sesli uyarma sistemi olacaktır.
D.Yangın algılama sinyalinin alındığı katın belirlenmesi amacıyla yangın merdivenlerinde her
kat çıkışında ışıklı uyarı armatörleri bulunacaktır.
E. Her katta yangın kaçış yollarını, gösteren, uygun aralıklarla yerleştirilmiş, enerji kesilmesi
halinde bile en az 90 dakika çalışabilen acil kaçış yön armatürleri bulunacaktır. Ayrıca,
güvenlik aydınlatmaları amacı ile genel mahallerde en az 90 dakika çalışabilen akülü
aydınlatma armatürleri bulunacaktır.
F. Yangın anında itfaiyenin binaya girmesi istenen girişin üzerinde, ışıklı ve sesli ikaz
bulunacaktır.
G. Yangın ihbar santraline herhangi bir alam ve arıza sinyali geldiğinde, sinyal kaynağının
bulunduğu zon, santralin göstergelerinde belirlenmelidir. Yangın ihbarı, hat kopukluğu, hat
kısa devresi AC-DC arıza, toprak arızası gibi durumlar santralden sesli ve ışıklı olarak
izlenebilmeli, tüm ışıklı göstergeler bir buton ile test edilebilmelidir. Yangın ihbarı
durumunda sesli ve ışıklı genel alarm verilmelidir. Santral panodan AC 220 V bağımsız bir
hat ile beslenmelidir. Alarm sisteminin çalışma gerilimi DC 24 V.’dur. Yangın santralinde,
yangın ihbarı alındığında asansörlerin önceden tanımlanmış acil çıkış katına yönelmesinde
kullanılacak özel kontağı bulunmalıdır.
Jeneratörler; konut dışı yapılarda ve 51,00 m.yi aşan konut yapılarında elektrik
kesilmelerinde binanın acil gereksinimlerini karşılamak üzere otomatik olarak devreye giren
jeneratör grupları kurulacaktır. Jeneratör yük hesabı yapılırken aşağıdaki kriterlere
uyulacaktır.
İkaz bilgi işaretleri, merdivenler ve jeneratörler odası aydınlatmaları, asansörler (sıralı
çalışacak şekilde), yangın ihbar sistemi, haberleşme sistemi, pis su emme ve atma pompaları,
temiz su pompaları, yangın pompaları, jokey pompaları, kritik havalandırma ve egzoz fanları
%100; pano odası ve haberleşme merkezi aydınlatmaları %50; koridorlar ve dış aydınlatmalar
%20; genel amaçlı bölümler %l5 oranında beslenecektir.
Yapılardaki tüm prizler güvenlik hatlı olacaktır. Konutlarda banyo ve mutfaklar için
en az birer adet işyerlerinde ise her bağımsız bölüm için en az bir adet 2kw. gücünde özel priz
hatları bulunacaktır. Elektrik tesisatında otomatik sigortalar kullanılacaktır. Yapıdaki her
asansör için 1 adet, işhanı, konut gibi yapılarda her bağımsız bölüm için kolon hattında en az
1 adet, kreş, yurt gibi yapılarda ise her priz hattında 1 adet olmak üzere faz kaçak akım
koruma cihazları kullanılacaktır.
Haberleşme kabloları haberleşme sisteminden sorumlu kurum tarafından onaylı
olacaktır. Kabloları zayıf akıma ait tesisat şaftları, kanal ve borularında geçirilecektir.
Her türlü topraklama tesisatına ait toprak altında kalacak topraklama elemanları,
inşaatların temel safhasında çözümlenecektir. Tesiste ana tablodan tali tablolara ve alıcıların
madeni gövdelerine kadar devam eden bir topraklama şebekesi kurulacaktır. Kuvvet ve
aydınlatma tesisatına ait metal gövdeli alıcılar, hava kanalları, her türlü boru donanımları,
asansör, ray ve makineleri koruma topraklaması ağı ile irtibatlandırılacaktır.
Yüksek yapılarda, yıldırımdan koruma sistemi yapılacaktır.
Yüksek yapıların çatılarına uyarı ışığı konulacaktır.